LSD Kunst

Psychedelische kunst is niet alleen een lust voor het oog. In de juiste, getalenteerde handen, kan het zelfs commercieel succesvol zijn. Onder begeleiding van gezondheidsprofessionals heeft het mogelijk ook uitgesproken therapeutische voordelen.

LSD KUNST

LSD kunst is een brede term en kan beeldende kunst, schrijfkunst, muziekkunst, theaterkunst en meer omvatten. LSD kunst en psychedelische kunst in het algemeen nemen al deze vormen onder hun trippy vleugels.

Psychedelica zijn verbindingen die een stortvloed aan visuele en akoestische effecten veroorzaken. Verhoogde creativiteit, diepzinnige en soms angstaanjagende belevenissen, intense kleurwaarnemingen, onmogelijke geometrie en het veranderen van vormen kunnen allemaal onder invloed ervaren worden.

VAN BICYCLE DAY TOT PSYCHEDELICA IN DE JAREN '60

Sinds Albert Hofmann in de laboratoria van Sandoz als eerste in 1938 LSD synthetiseerde, zijn deze waarnemingen - creatief, angstaanjagend of gewoonweg verwarrend - terug te vinden in kunstvormen. Alhoewel dat niet altijd toegegeven wordt. Weinig kunstenaars erkennen dat hun werk direct onder invloed van LSD tot stand is gekomen. Toch zijn er enkelen die toegeven dat de opgedane inspiratie het gevolg is geweest van een psychedelische substantie.

In feite is psychedelische kunst de omschrijving van de esthetische vorm. Dus niet zozeer kunst die direct onder invloed van hallucinogenen tot stand is gekomen. De visuele impact die de psychedelische cultuur van de jaren '60 en '70 op kunst heeft gehad, is nog steeds in hedendaagse werken terug te vinden. Met name in de digitale kunst, met de grenzeloze mogelijkheden en toegang tot nieuwe kleurenspectra. Het boek Psychedelic: Optical and Visionary Art Since the 1960s van David S. Rubin geeft je een goed inzicht in dit onderwerp.

FIERE EN NIEUWSGIERIGE AVANT-GARDISTEN

Henri Michaux behoorde tot de kunstenaars die openlijk hebben toegegeven dat LSD en andere psychedelica een directe en inspirerende bron waren voor hun werk. De Franstalige Belgische schilder, schrijver en dichter, werd al in de jaren '60 als pionier op het gebied van psychedelische kunst beschouwd. Zijn belangrijkste werk Misérable Miracle uit 1956 bestaat uit geschreven werk en tekeningen. Deze zijn tot stand gekomen onder invloed van mescaline. De Deense kunsthistoricus Lars Bang Larsen omschrijft het werk als "seismografische en pulserende landschapsbeelden". 

In het jaar dat Misérable Miracle werd uitgegeven, kwam de psychiater Humphrey Osmond op het woord "psychedelisch" gedurende zijn briefwisseling met Aldous Huxley. Het boek De Deuren der Waarneming van Huxley werd twee jaar voordat Misérable Miracle gelanceerd werd, uitgegeven. Hoe dan ook, Michaux wordt vooralsnog beschouwd als de oervader van de psychedelische kunst. Lang voordat het woord "psychedelisch" het stopwoordje van de tegencultuur van de jaren '60 werd.

PSYCHEDELISCHE KUNST EN LSD

Pas tegen het eind van de jaren '60 werd psychedelische kunst erkend als aparte kunststroming. Isaac Abrams was al in een vroeg stadium enthousiast hierover. Tijdens een LSD trip in gezelschap van de psychiater Stanley Krippner inspireerden de visuele ervaringen Abrams tot werk dat typische psychedelische kunst zou zijn. Kijk maar eens naar het schilderij Cosmoerotica uit 1968; een kosmisch golvende massa. Tot op de dag van vandaag is hij trouw gebleven aan zijn oorspronkelijke visioenen.

VISIONAIRE KUNSTENAARS

Visionaire kunst zou ook onder de psychedelische kunst geschaard kunnen worden. Een aantal visionaire kunstenaars heeft geclaimd dat een psychedelische ervaring de inspiratiebron van hun werk is geweest. Dit is uitgewerkt door kunstenaar Laurence Caruana en te lezen in zijn boek First Draft of Manifesto of Visionary Art. Caruana heeft het uitvoerig over psychedelica en het belang ervan voor het maken van kunst.

Misschien wel de meeste bekende psychedelische kunstenaars van het digitale tijdperk zijn Alex en Allyson Grey. Het werk van Alex is voor diverse albumcovers gebruikt, hoofdzakelijk voor de band Tool. Zijn in 1990 gepubliceerde boek Sacred Mirrors: The Visionary Art of Alex Grey is in meerdere talen uitgegeven en tot op de dag van vandaag te koop.

Halverwege de jaren '70 experimenteerde Alex samen met zijn toekomstige vrouw Allyson met LSD. Deze indrukwekkende ervaring was een keerpunt in zijn loopbaan als kunstenaar. Hij raakte geïnteresseerd in de werking van het bewustzijn. Daarbij begon hij tekeningen van zijn visionaire ervaringen te maken. Ook voor Allyson was het een diepzinnige ervaring, zoals te lezen valt op haar website Allysongrey.com: "het werd het hoofdthema van al onze kunst." Language of Light van Allyson en Godself van Alex zijn fragmenten van hun visioenen.
Momenteel werken ze aan Entheon, een museum waar veel van hun werk wordt tentoongesteld. 

JE HEBT ER WEL TALENT VOOR NODIG

Psychedelische kunst vereist talent en visie. Voor het vastleggen van ongelofelijke microscopische details, verwerkt in een macroscopisch visioen, gecombineerd met de ongrijpbare impressie van veranderende beeldeffecten op een schildersdoek, heb je wel talent nodig.

Laurence Caruana zegt daarover: "Een zeer verfijnde weergave is van absoluut belang bij hypnotiserende kunst. Ragfijne lijntjes, vloeiende overgangen, details waar geen eind aan komt - er is heel wat voor nodig om de lijdensweg te doorstaan en het engelengeduld op te brengen om visionaire beelden in een kunstwerk tot uiting te brengen".

Toch is het twijfelachtig dat kunstenaars kunst scheppen onder invloed van psychedelische substanties. Eerder is er sprake van het ophalen van de herinneringen aan visioenen en inspiraties na de trip.

De affichekunstenaar Victor Moscoso heeft het in een interview in 2002 mooi verwoord: "Mensen vragen me weleens, 'Heb je dat onder invloed van LSD tot stand gebracht?' Onder invloed van LSD? Ben je gek geworden? Met de hele reïncarnatiebelevenis en het inzicht in de moleculen in je lijf en de kosmos is het onmogelijk je ervaring in beelden uit te drukken. Het tekenen lukt echt niet. Dat kan geen mens! Wat je ook op papier zet, het komt nooit in de buurt van wat je ziet of waarneemt".

NIET ALLE KUNST IS KUNST

Met die stelling in gedachten, is psychedelische kunst makkelijk te herkennen aan de stijl, ongeacht wie de kunstenaar is. Echter, zelfs wanneer de bedoeling oprecht is en geïnspireerd op een oprechte ervaring, kan het resultaat een grote blunder zijn als de maker een onervaren leek is. Toch zijn er intrigerende experimenten met zelfperceptie uitgevoerd met kunstenaars onder invloed van LSD. 

LSD KUNST IN HET GEKKENHUIS

LSD kunst is gebruikt als therapeutisch hulpmiddel in klinische en experimentele psychologische settings. Dr. Oscar Janiger was daarbij een pionier en geïntrigeerd in het verband tussen psychedelica en creativiteit. Hij constateerde dat schilderijen, gemaakt onder invloed van LSD, "een sterke gelijkenis vertoonden met het werk van schizofrenen". Janiger veronderstelde dat bedreven kunstenaars die LSD zouden gebruiken "mee zouden kunnen liften op hun creatieve Pegasus" en "een bepaalde balans zouden kunnen bereiken terwijl ze op het randje balanceren". Hij kwam op de uitdrukking "droge schizofrenie", waarbij de kunstenaar grip zou houden op de omgeving en tegelijkertijd gestoord zou kunnen zijn.

Frank Murdoch is een manisch-depressieve kunstenaar en heeft LSD-therapie ondergaan om van zijn alcoholverslaving af te komen. Janiger heeft hem een paar maanden een afgepaste hoeveelheid LSD gegeven. Daarna moest hij nuchter, maar ook onder invloed stillevens tekenen. 

Dit, en gelijksoortige onderzoeken uit de jaren '60 met meer dan 500 patiënten zijn onlangs met moderne technieken opnieuw geanalyseerd. Het Journal of Psychopharmacology heeft een onderzoek gepubliceerd dat suggereert dat LSD als middel tegen alcoholisme "het beste is wat we hebben".

Het onderzoek, dat uitgevoerd werd aan de Technisch-natuurwetenschappelijke Universiteit van Noorwegen, concludeerde dat een behandeling van ten minste een half jaar met doses LSD van 210-800mg "significante voordelige effecten" bood bij alcoholisme.

HET GAAT OM WAT JE MEEMAAKT

LSD kunst kan er mooi uitzien als het goed gemaakt is. Je innerlijk blootleggen, is echt een kunst op zich. Toch kunnen ook onervaren kunstenaars groots werk maken dat hun psychedelische ervaringen toont. En mensen die er echt niets van bakken als ze aan het trippen zijn, maken toch iets bijzonders mee. Het is een fascinerende ervaring op zich, waar elke psychonaut zichzelf wel in herkent. Of je nu verstand van kunst hebt of niet.